Книга але лончо уло гын, але те паледа гын, веб-сайт, увер тӱшка, тыште, пожалуйста, нуно пайдале да тудо ешарыш шкенам терген ссылка на кылдалтше « ужаш кылвер палемдаш да » действий-влак граждан-тиде действий, чытыше эҥгекыш пӧртылтыза, але уголовный преступлений налын огылГраждан судыш уголовный делам шукташ да тудын дене лийын кертеш. Граждан иск уло гын, посна интересше дене пырля преступлений радам мер пудыртен эҥгекым кондем. Граждан кычалчык мер паша дечат ӧрдыжеш ышташ лиеш. Искым пуэн да кеч-могай семын, иск йодмашым граждан, опеке праваштым да законный интересше декат паша уке манеш. Мо лийын эҥгекыш кӱлеш амал наказуемый уголовный преступленийлан шотлалтеш. Сандене граждан мер паша йӧршын иск конден кертеш. Иск огыл граждан, уголовный преступленийым эҥгекым ӱжыктеныт ок лий шуктет гын, утларак йӧнан огыл улыт гын амалже политик шотышто але банкыште куд упк-н статья-влак (амнистий, ий, судын пунчалже вийым, преступник кол.). Посна улат гынат, цельыш шуаш куштылгырак компенсацийым надыр кӱшыл школын лӱмгечыжым палемдыш. Тыге, граждан судышко иск-влакым пудыртымаш уголовный непреднамеренный налын кертдыме, тудо чынже дене кушто лектеш. Судья мутым кучылташ уголовный да граждан, тугеже, титакым шотшо уло. Сусыргышо чонан койыш-шоктыш, кунам тудлан ӱшане, да кызытсе жапыште (посна еҥ эҥгекшым, зиянжым экономике, материал, мораль.). Ала утларакат, кпп кок лончо дене келшышын, шке эҥгек лийын, тидым ончыкташ, шке орлыкем кумылан еҥ улыт мо лийын факт, объект шыгыремденыт. Тидын деч моло, амал-кыл вияш следствийже лиеш Вес мутым, эҥгекым лачак осал паша лектыш лийын шуеш. Судья годым койыш-шоктышыжым акла Нунылан келшен огыл, эре годымат йӧным, мо осал эҥгекым йыжыҥан улмыжым ужына.
Формал нуно южо преступленийым ыштыме годым тыгак лиеш, тыгак осал паша, тӱшка интерес ончыкта.
Суд практикым шотлен, посна еҥын родо-тукым эҥгекым ышта мо ужашыште граждан непреднамеренный надыр годым тургыжландарат, пуштмаш, непреднамеренный эмганен, виешлымашым кумыл, тӱргоч, лушкыдылык да пычкемыш. Судья вияш ӱй квалифицироватлаш гын орлык, орлык шоу надырже коеш. Тиде практикыште лийын цельжылан посна ыштен, сулен вашке, пеленемак, граждан судышко гоч нунын деч посна ок эрте. Кылверым граждан судыш пуэн вияш вияш манын, тергымаш-влакым эртен стадий. Тудлан кӧра гына лийын кертын преступленийым да правам пудыртен. Конституцийже, граждан суд дене кычалаш искым пуышо, процедур акт уло, нуным суд ончылно выступатлаш лектыш надыр уголовный ямде улмыжым ончыкташ манын, автор титаканлан шотлен да эҥгекым ышташ.
